Mówi się, że czarne jest zawsze czarne, a białe jest białe. Co prawda zdarzały się przypadki, że ktoś twierdził inaczej i my w tym przypadku twierdzimy podobnie – otóż, czy da się zrobić zawieszenie, które jest jednocześnie częściowo zależne oraz niezależne? Okazuję się, że tak! Przyjrzyjmy się pracy belki z drążkami skrętnymi.
Jest to bardzo ciekawe rozwiązanie techniczne. Gdy jedno koło natrafi na nierówność, która nie jest zbyt duża, to praca zawieszenie zachodzi jedynie po jednej stronie. Można w sporym uproszczeniu przyjąć, że zawieszenie zachowuje się niezależnie. Gdy pokonywana nierówność jest większa, to koło po przeciwnej stronie również zaczyna reagować – jak w zawieszeniu zależnym. Dzieje się tak dlatego, że oś poprzeczna znajduje się przed kołami i dopuszcza pewien zakres pracy poprzez drążki skrętne. Dzięki temu zachowuje powyższą funkcjonalność, a drążki skrętne pełnią jednocześnie rolę stabilizatora, chociaż w niektórych wypadkach jest stosowany stabilizator jako dodatkowy element.
Stosowane w konstrukcji drążki skrętne zastępują sprężyny śrubowe bądź resory. Występuje również drążek stabilizujący, który – jak sama nazwa wskazuje – zastępuje stabilizator. Zastosowanie powyższych elementów sprawia, że mamy do czynienia z zawieszeniem półzależnym. Tak jak opisaliśmy wcześniej, ruch jednego koła w ograniczonym stopniu wpływa na pracę drugiego koła na tej samej osi.
Co ciekawe, w przeszłości stosowano drążki skrętne również dla przedniej osi. Nadal pełniły tę samą funkcję – czyli rolę sprężyny/resoru. W tym wypadku były umieszczane wzdłużnie, czyli zupełnie inaczej niż w przypadku tylnej osi. To rozwiązanie można było spotkać w Alfie Romeo Alfetta. Schemat zawieszenia tego pojazdu zamieszczamy poniżej. Taki układ był też stosowany w innych pojazdach. Między innymi kilka modeli Chryslera było wyposażone w taki system przedniego zawieszenia. Ciekawą zaletą tego rozwiązania jest fakt, że w tym wypadku zawieszenie zachowywało się w pełni niezależnie.
Dlaczego stosujemy belkę z drążkami skrętnymi?
Niepodważalną zaletą stosowania tego rodzaju zawieszenia są kompaktowe wymiary. Konstrukcja sprawia, że auto może mieć płaski bagażnik, co znacznie poprawia ergonomię. Pomimo niezbyt skomplikowanej budowy (a przynajmniej w porównaniu do układu wielowahaczowego), rozwiązanie zapewnia dobre właściwości jezdne oraz wysoki komfort.
Najczęściej belkę z drążkami skrętnymi spotkamy w pojazdach marki Peugeot oraz Renault. Co ciekawe, to rozwiązanie miało swoją premierę w autach produkcji niemieckiej. Audi 50, Volkswagen Golf, Scirocco oraz Polo to pierwsze pojazdy, w których zastosowano belkę z drążkami skrętnymi. Było to w latach 70. ubiegłego wieku.
Czy to rozwiązanie ma wady?
Niestety nie jest to najtrwalsze rozwiązanie, jeżeli chodzi o tylne zawieszenie. Pamiętajmy, że element ten pracuje pod sporym obciążeniem, a podczas pracy działają na niego spore siły w różnych płaszczyznach. Zawieszenie ma styczność ze skrajnie niekorzystnymi warunkami, jakimi są opady atmosferyczne, brud nawierzchni, czy gromadząca się wilgoć. Przez te czynniki dochodzi do uszkodzenia uszczelnień, co ma negatywny wpływ na znajdujące się wewnątrz łożyska igiełkowe. To jest najczęstsza przyczyna awarii belki z drążkami skrętnymi. Jeżeli awaria nie jest w miarę szybko dostrzeżona, uszkodzeniu ulega czop mocujący wahacz i taka belka musi zostać poddana regeneracji.
Kolejną przyczyną uszkodzenia są uderzenia boczne. Belka z drążkami skrętnymi bardzo źle znosi uderzenia w boczną część koła. Takie uderzenie często powoduje wykrzywienie tego elementu i jedyną receptą na naprawę pozostaje wymiana całej belki. W skrajnych sytuacjach zdarza się, że w przypadku mocnego uderzenia w koło pojazdu, uszkodzeniu ulega mocowanie belki w podwoziu pojazdu. W takim wypadku koszty naprawy mogą przewyższyć wartość pojazdu.
Odpowiednio wcześnie zdiagnozowane uszkodzenia mogą być naprawione relatywnie niskim kosztem. Kluczowe jest rozpoznanie usterki w jej fazie początkowej, co umożliwi znacznie prostszy proces naprawy. W przypadku gdy uszkodzeniu ulegnie łożysko lub elementy uszczelniające, to możliwa jest wymiana tylko tych elementów. W tej sytuacji z pomocą przychodzą zestawy naprawcze. Zestawy w zależności od typu belki mogą składać się one z 3, 4 lub większej ilości elementów.
Poniżej prezentujemy przykładowe zestawy naprawcze do belek skrętnych. Więcej szczegółów można znaleźć w naszym darmowym katalogu online.
Kluczowe porady dotyczące eksploatacji auta wyposażonego w belkę z drążkami skrętnymi
Tak jak w przypadku wielu innych podzespołów, niewskazane jest odkładanie napraw na ostatnią chwilę. Przekładanie wszelakich napraw na później zwykle odwdzięcza się na większym rachunkiem w serwisie. Nie zawsze konieczna jest wymiana całej belki, czy poddanie jej regeneracji. Belka z drążkami skrętnymi nie jest szczególnie awaryjnym rozwiązaniem, niemniej warto regularnie kontrolować jej stan.
Kluczowe jest szybkie zdiagnozowanie usterki. Dlatego nie można ignorować żadnych niepokojących dźwięków dochodzących z tylnego zawieszenia pojazdu. Ponadto, regularna kontrola wizualna stanu uszczelnień jest również dobrą praktyką. Dzięki temu można rozpoznać usterkę w jej początkowej fazie, co pozwoli na znaczne ograniczenie zakresu wymaganych napraw. Zwykle taka naprawa ograniczenia się do wymiany uszczelnień oraz łożysk, co jest znacznie niższym kosztem od regeneracji kompletnej belki.
Przykładowe zawieszenia oparte o belkę z drążkami skrętnymi:
